Luật Đất đai năm 2024 dự kiến có hiệu lực sớm, có nhiều điểm mới. Trong đó có quy định cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (gọi tắt là sổ đỏ) cho đất mua bán giấy tay, không có giấy tờ sử dụng trước ngày 1/7/2014.

Theo các chuyên gia trong ngành, quy định mới về cấp sổ đỏ cho đất giấy tay, không giấy tờ sẽ tạo điều kiện cho người sử dụng đất được cấp sổ đỏ, đồng thời giúp Nhà nước thu tiền sử dụng đất và thuận lợi trong quản lý đất đai.

Điều 138 Luật Đất đai 2024 quy định về việc cấp sổ đỏ có nội dung: “Hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất từ ngày 15/10/1993 đến trước ngày 1/7/2014 được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận không có tranh chấp, không vi phạm pháp luật về đất đai, không thuộc trường hợp giao đất sai thẩm quyền và phù hợp với quy hoạch sử dụng đất của địa phương thì được cấp sổ đỏ”. Quy định này được hiểu là “Cá nhân, hộ gia đình sử dụng đất (đất mua, đất cha mẹ để lại, đất được Nhà nước giao) đã sử dụng trước ngày 1/7/2014 mà không vi phạm, không tranh chấp sẽ được tạo điều kiện cấp sổ đỏ”.

Ngoài quy định trên, Luật Đất đai năm 2024 quy định hộ gia đình, cá nhân thuộc đối tượng được giao đất nông nghiệp đã sử dụng làm đất ở, đất phi nông nghiệp trước ngày 1/7/2014 mà không có các giấy tờ quy định, có đăng ký hộ khẩu thường trú tại địa phương, thuộc vùng có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, nay được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận không có tranh chấp, phù hợp với quy hoạch sử dụng đất, thì được cấp sổ đỏ mà không phải nộp tiền sử dụng đất.

Quy định cấp sổ đỏ cho đất không đủ giấy tờ pháp lý không phải là mới, nhưng so với luật hiện hành, quy định này được nới thời gian thêm 10 năm.

Quy định này chủ yếu nhằm giải quyết cho các trường hợp đất do cha ông để lại, đã được sử dụng lâu đời nhưng do các yếu tố khách quan như: người dân thuộc địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn, do hiểu biết pháp luật còn hạn chế hoặc do không có nhu cầu chuyển nhượng đất nên không đi đăng ký để cấp sổ đỏ. Bên cạnh đó, quy định cũng nhằm điều kiện cho các trường hợp được giao đất mà không vi phạm pháp luật về đất đai được cấp
sổ đỏ.

Thời điểm xây dựng và lấy ý kiến dự thảo luật và nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đất đai năm 2024, có ý kiến lo ngại xảy ra lợi dụng chính sách mới để làm sổ đỏ. Tuy nhiên, điều kiện cần thiết phải có xác nhận của UBND cấp xã đất không có tranh chấp, phù hợp với quy hoạch. Quy định này vừa tạo điều kiện cho người sử dụng đất, vừa góp phần làm tăng thu cho ngân sách.

Theo luật, quy trình làm sổ đỏ cho đất mua bán giấy tay, không đầy đủ giấy tờ sẽ qua 4 bước: nộp hồ sơ tại UBND cấp xã nơi có đất hoặc chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai cấp huyện; cơ quan chức năng tiếp nhận hồ sơ; cơ quan cấp sổ đỏ thẩm định hồ sơ và thông báo thực hiện các nghĩa vụ tài chính; chờ cấp sổ đỏ lần đầu không quá 30 ngày, trường hợp kéo dài có thể kéo dài 40 ngày.